İLK MEDENİYET VE ŞEHİRLER

 

İLK KÜLTÜR MERKEZLERİ

  Medeniyet (Uygarlık) Nedir? 

Bir ülke ya da topluluğa ait maddi manevi unsurların yanı sıra fikir, sanat, bilim ve teknoloji çalışmaları ile ilgili niteliklerin tamamını ifade eder. Uygarlığın gelişimine katkı sağlayan ilk medeniyetler şunlardır; 

  İlk Medeniyetler Nerelerde Kurulmuştur? 

İlk medeniyetler genel olarak orta kuşağın ılıman iklim özelliğine sahip bölgeleriyle, verimli topraklar ve su kaynakları çevresinde kurulmuştur. Ticari faaliyetler toplumlar arasında etkileşimi hızlandırmış ve medeniyetin gelişimine katkı sağlamıştır.

1- Mezopotamya Medeniyeti Fırat ve Dicle Nehirleri arasında kurulmuştur. Sümerler, Babilliler, Akadlar, Elamlar bölgede kurulan medeniyetlere örnek olarak verilebilir. Sulama kanalları, bataklık kurutma sistemleri, kerpiç, yazı ve tekerlek uygarlığa başlıca katkılarıdır.

 2- Mısır Medeniyeti Nil Havzasında kurulmuştur. Etrafı çöl ve denizler ile çevrili olduğu için Mısır Medeniyeti uzun ömürlü ve kendine özgü bir medeniyet olarak kalmıştır. Matematik, geometri, tıp, eczacılık, mimari alanlarında gelişmeler kaydedilmiştir. Güneş takvimi ve kendilerine özgü hiyeroglif yazısı uygarlığa katkılarındandır. 

3- Akdeniz Medeniyeti Akdeniz Havzasında kurulmuştur. Fenike, İyonya, Lidya, Yunan ve Roma Medeniyetlerinden oluşmaktadır. Denizcilik alanında gelişmişlerdir. Mimari, şehirleşme,alfabe,ticaret, yolları ve para uygarlığa katkılarıdır.

4- İnka Medeniyeti And Dağları üzerinde kurulmuştur. Peru, Şili, Ekvador ve Bolivya sınırları içerisinde yer alır. Patates tarımı teras yöntemi ,taş işçiliği, güneş saati ve güneşin hareketleri konusunda eserleri , çalışmaları vardır.

5- Aztek ve Maya Medeniyeti : Aztekler Meksika’da kurulmuştur. Sulama , bataklık kurutma alfabe, takvim çalışmaları vardır. Mayalar Orta Amerika’da kurulmuştur. Tarım, mimari, sanat, matematik ve astronomi alanlarında eserleri ve çalışmaları vardır.

6- Çin Medeniyeti: Sarı Irmak ve Gök Irmak nehirleri arasında kurulmuştur. Dünyanın en eski uygarlıklarındandır. İpek yolu ticaretin gelişimine ve kültürler arası etkileşime büyük katkı sağlamıştır. Barut, matbaa, mürekkep, pusula, kağıt gibi pek çok buluşu uygarlığa kazandırmışlardır. İpekli dokuma, heykel, mimaride son derece gelişmişlerdir. 

7- Hint Medeniyeti:  İndus ve Ganj nehirleri çevresinde kurulmuştur. Tarım matematik, mimarı alanlarında çalışmalar mevcuttur. Baharat Yolu’nun başlangıç noktasıdır. Halk kast sistemi ile sınıflara ayrılmıştır.

  Kültür Nedir? 

Bir topluma veya halk topluluğuna özgü sanat eserleri, inanç, dil, din, düşünce, tutum, davranış, örf, adetler gibi maddi ve manevi değerlerdir. 

  Kültür Ocağı Nedir? 

Bir kültürün doğduğu, ortaya çıktığı ve dünyaya yayıldığı yere kültür ocağı adı verilir. 

  Kültürel Miras Nedir? 

Geçmişten günümüze kalan anıt, mabet, heykel, kale saray, şehir gibi somut değerler ile dil, din, ahlak kuralları, geleneksel müzik, geleneksel dans, örf ve adetler gibi soyut değerlerdir. 

  Kültürü Oluşturan Unsurlar Nelerdir? 

Manevi Unsurlar 

- Dil, Din ve İnançlar

- Örf ve Adetler Hukuk ve Ahlak Kuralları

- Dünya Görüşü 

- Komşu Kültürler 

- Siyasal Örgütlenme 

Maddi Unsurlar 

- Coğrafi Konum 

- Toprak Özellikleri 

- Su Özellikleri 

- İklim Özellikleri 

- Yeryüzü Şekilleri 

- Simgeler 

  Dünyadaki Başlıca Kültür Bölgeleri Nereleridir? 

İslam Kültür Bölgesi

 Latin Amerika Kültür Bölgesi

 Slav-Rus Kültür Bölgesi

 Hint Kültür Bölgesi 

Çin Kültür Bölgesi

 Afrika Kültür Bölgesi 

Pasifik Kültür Bölgesi 

Batı Avrupa Kültür Bölgesi: Dünyanın en büyük kültür bölgesidir. En iyi temsilcisi Abd ve Kanada’ yı içine alan Anglo-Amerika’dır. En yaygın dil Hıristiyanlıktır.

İslam Kültür Bölgesi: Batıda Kuzey Afrika’dan kuzeydoğuda Orta Asya’ya uzanır.

Latin Amerika Kültür Bölgesi: Orta ve Güney Amerika’yı kapsar. İspanya ve Portekiz’in etkisi var. 

Slav-Rus Kültür Bölgesi: Doğu Avrupa’dan Kuzey Asya’ya uzanır. İskandinav ve Bizans kültüründen etkilenmiştir. 

Afrika Kültür Bölgesi: Etnik, dil ve din özellikleri bakımından çok çeşitli toplumlar bulunmaktadır. 

Çin Kültür Bölgesi: Eski ve zengin bir kültürel birikime sahiptir. Budizm ve Konfüçyanizm yaygındır.

Hint Kültür Bölgesi: Hinduizm etrafında şekillenmiştir. Nüfus bakımından yoğun bir bölgedir. 

Pasifik Kültür Bölgesi: En az nüfuslu ve en az etkilenen kültürdür. Pasifik Adalarında yaygındır. 

  Türk Kültürünün Kültür Ocağı Neresidir? 

Dünyanın en eksi kültürlerinden olan Türk kültürü ilk olarak Orta Asya’dan çıkmış ve doğal şartların etkisiyle şekillenmiştir. Kültür ocağımız Orta Asya’dır Bozkır kültürü olarak da adlandırılan Türk kültüründe çadır, at ve demirin etkisi büyüktür. 

1- Türkiye Türkleri 

2- Balkan Türkleri 

3- Gagavuz Türkleri 

4- Kazaklar 

5- Özbekler 

6- Kırgızlar 

7- Türkmenler 

8- Karakalpaklar 

9- Uygurlar 

10- Salarlar 

11- Tatarlar 

12- Çuvaşlar 

13- Başkurtlar 

14- Hazar Türkleri 

15- Ahıska Türkleri 

16- Azerbaycan Türkleri 

17- Dağıstan Türkleri 

18- Kumuklar 

19- Karaçaylar 

20- Balkarlar 

21- Nogaylar 

22- Stavropol Türkleri 

23- Yakut Türkleri 

24- Altay Türkleri 

25- Hakaslar 

26- Tuva Türkleri 

27- Tobol Tatarları 

28- Barabalar 

29- Şor Türkleri 

30- Çulım Türkleri 

31- Kumandılar 

32- Kandak Türkleri 

33- Tofa Türkleri 

34- Uranhaylar 

35- IrakTürkleri 

36- Suriye Türkleri 

37- Kıbrıs Türkleri 

38- Kaşgaylar 

39- Hamse Türkleri 

40- Karay Türkleri 

41- Kırım Türkleri 

42- Avrupa’daki Türkler 

  Türk Kültürünün Genel Özellikleri Nelerdir? 

Türk kültürüne ait izlere Çin’den başlayıp Fas’a, Avrupa’da ise Balkanlar'dan Macaristan’a kadar geniş bir coğrafyada rastlamak mümkündür. 

Türk kültürünün genel özellikleri şu şekildedir: 

1-) Çok Köklü ve eskidir. 

2-) Hem göçebe hem de yerleşik özellikler taşır. 

3-) Tarım ve hayvancılığın etkisi vardır. 

4-) Karasal iklime ait maddi manevi izler taşır. 

5-) Birçok kültürü etkilemiş ve etkilenmiştir. 

6-) İnsan sevgisi ve dünya barışını temel alır. 

 Türk Kültürünün Sembolleri Nelerdir?

 # Halı ve Kilim  # Ebru Sanatı  # Köprü  # Yağlı Güreşler  # Cirit Sporu

# Kervansaray  # Ev -Mimari  # Çadır-At  # Çeşme  # Cami-Külliye  # Demir  

# Türk Kahvesi  # Han-Hamam  # Kitabeler #  Baklava

  Anadolu Neden Farklı Medeniyetlere Ev Sahipliği Yapmıştır? 

İklim şartlarının uygunluğu, verimli tarım alanları ve su kaynakları ile Orta kuşakta yer alan Anadolu tarihin en eski dönemlerinden itibaren pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bu topraklarda kurulun kültür ve imparatorluklar Anadolu’da derin izler bırakmış ve Anadolu medeniyetinin ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Yarımburgaz (İstanbul), Tekkeköy (Samsun), Karain, Beldibi ve Belbaşı (Antalya) mağaraları Anadolu topraklarında Paleolitik döneme ait ilk yerleşme alanlarına örnek verilebilir. Neolitik Çağ’da Anadolu’da bilinen ilk yerleşme alanlarına da Çatalhöyük (Konya), Hacılar (Burdur),Çayönü (Diyarbakır) ve Göbeklitepe (Şanlıurfa) örnek verilebilir.

1- İyonlar: Ege kıyılarında şehir devletleri şeklinde kurulmuştur. Deniz ticareti gelişmiştir. Özgür düşünce ortamı bilimin gelişmesini sağlamıştır. Tales, Hipokrat, Pisagor, Herodot, Homeros gibi düşünürler yetiştirmişlerdir. Artemis Tapınağı İyonlar’a aittir.

 2- Lidyalılar: Gediz ve Küçük Menderes nehirleri çevresinde kurulmuştur. Ticaretle uğraşmanın yanı sıra parayı bularak takas usulü ticarete son vermişlerdir. Tarihteki önemli ticaret yollarından olan Kral Yolu’nu yapmışlardır. Başkentleri Sard (Manisa) şehridir. aittir. 

3- Frigler: Sakarya Nehri çevresinde günümüz Polatlı yakınlarında kurulmuştur. Başkentleri Gordion şehridir. Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır. Kilim, çengelli iğne, kiremitleri ile ünlüdür. Tümülüs mezarları vardır.

4- Hititler: Anadolu’da kurulan ilk medeniyettir. Kızılırmak çevresinde kurulmuştur. Başkent Hattuşaş’tır. Tarım, hayvancılık, ticaret ile uğraşmışlardır. İlk yazılı anlaşma, tarih yazıcılığı, Pankuş Meclisi, Yazılıkaya ve İvriz kabartmaları Hititler’e aittir. 

5- Urartular: Van yakınlarındaki Tuşpa’yı başkent yapan Urartular hayvancılık, madencilik, taş işçiliği ile geçim sağlamışlardır. Baraj ve sulama kanalların inşa etmişlerdir. Diğer Medeniyetler: Anadolu uygarlığına sırasıyla Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı İmparatorlukları büyük katkılar sağlamıştır. Saraylar, yollar, köprüler, hamamlar, su kemerleri, köşkler, camiler vb mimari yapılar inşa edilmiştir.

Kaynakça: https://www.cografyasever.com/